Akkerviooltje te Steenbergse bossen © Terry Vetronon

Dit prachtige plantje is helaas één van de laatste soorten die het nog kan uithouden in de intensieve landbouw. Ze zijn helemaal tot aan de randen van de akkers terug gedrongen maar hoelang ze dit nog gaan volhouden? Nu de Mais weg is en het nog niet te veel gevrozen heeft kan je ze nog maklijk vinden. Dus trek je wandeschoenen en je muts aan en ga een zoeken naar deze prachtige plantjes.

Bos gekapt

Begin oktober zijn er een 300 tal populieren gekapt. Dit gebeurt in het kader van bosomvorming. Op de gronden van Dhr De clercq Paul worden op de laagst gelegen percelen de populieren gekapt. Dit is nodig voor een betere bosontwikkeling te krijgen. De populieren zijn inmiddels kaprijp en via de akkers aan de overzijde van de Erwetegembeek kunnen zij zonder problemen afgevoerd worden zonder dat heel het bos kapotgereden wordt. Het stuk bos dat gekapt wordt ligt binnen VEN- en Natura2000gebied en hier worden strenge eisen gesteld voor men kan overgaan tot kappen.

Zo mag men bv. niet raken aan de beek (Erwetegembeek), mogen er geen populieren terug aangeplant worden, mag er niet gekapt worden in de natte zones,… De boomkoopman van dienst is hiervoor zeer goed voorzien. Hij werkt in het bos enkel met een rupskraan wat de bodembeschadiging met meer dan de helft verminderd. Zo kan het bos veel beter, sneller regenereren van de kapping en krijgen we terug een goed bos. Ook zal er een aanplant gebeuren om de gekapte bomen te compenseren. Paul is reeds jaren bezig met het omvormen van deze stukken grond en is hier al heel ver geraakt. Het was eerst de bedoeling om de populieren van nature te laten sterven en dan te laten vallen. Maar dit bleek na enkele tests niet gunstig te zijn voor de verdere ontwikkeling van het bos. Door de rijke ondergroei van o.a. Hazelaar, Eik, Meidoorn, Kardinaalsmuts, Haagbeuk,… Is een kapping van die omvang zeer goed te verantwoorden. Deze bomen en struiken zullen de nodige structuur blijven behouden en bescherming geven aan het nieuwe plantsoen en tevens de bodem voor uitdrogen en erosie behoeden.

Indien er vragen zijn over deze kapping kan steeds met ons contact nemen.

Verslagje zaterdag

Het was een koude maar klare avond en we waren met z'n zessen. De steenuil riep in de verte en later liet ook de bosuil zich horen.

We starten met de inventarisatie van Rivierdonderpadden in het stuk beek beneden aan het wandelpad. Het water van de beek stond vrij laag en was helder. Na een overenthousiaste zaklamp die de beek van dichtbij bekeek vonden we algauw enkele middelgrote exemplaren. Daarna gingen we door naar het brugje aan De Vlamme. Daar was een heel groot exemplaar te bezichtigen. Vervolgens volgden we de beek verder tot aan de spoorweg. We zagen nog enkele Rivierdonderpadden wat ons tot de conclusie brengt dat deze visjes zeker tot aan de Spoorweg voorkomen. Bij volgende inventarisatie zullen we verderzoeken vanaf de spoorweg.

De volgende inventarisatie zal waarschijnlijk pas in het voorjaar doorgaan. Dit omdat het een tijdje niet mag regenen voor een voldoende lage en heldere waterstand om tot aan de bodem te kunnen kijken.

Tot dan!

Zaterdag 15 Oktober 2011: Rivierdonderpadden inventariseren

Samenkomst om 19.30 in de steenbergse bossen aan De Vlamme.

Deze avond zullen we rivierdonderpadden inventariseren rondom de steenbergse bossen. Hiervoor gaan we met zaklampen in het water schijnen. Rivierdonderpadden zijn nachtactieve vissen die dan eenvoudig te vinden zijn zonder de beek te verstoren. Meer info over rivierdonderpadden is op onze blog te vinden.

Einde omstreeks 23u.

Jongeren die de late uren aankunnen zijn ook zeker welkom.

Meebrengen: Warme en stevige kledij en schoensel (het zal koud zijn en er zijn veel netels en dergelijke), fluovestje, sterke zaklamp om in het water te schijnen, eventueel een verrekijker,...

Contact: Diederik Volckaert, 0475614193, staffelientje((ad))gmail.com

Rivierdonderpad in Steenbergse bossen

Toen we vorig jaar voor het eerst de beek van de Steenbergse bossen bekeken ontdekten we dat er een vergeten populatie rivierdonderpadden voorkwam. Hoewel de naam anders doet vermoeden zijn rivierdonderpadden vissen en geen amfibieën. Recentelijk werd via genetisch onderzoek de rivierdonderpad opgesplitst in 8 verschillende soorten. Voor Vlaanderen betekend dit dat de Rivierdonerpad (Cottus gobio) niet meer voorkomt, maar we wel 2 nieuwe soorten hebben namelijk: Rivierdonderpad (Cottus perifretum) en Beekdonderpad (Cottus rhenanus). De populatie in de Steenbergse bossen gaat om de Beekdonderpad hoewel dit nog bevestigd moet worden.

Rivierdonderpadden zijn een zeldzaamheid in Vlaanderen terwijl deze soort in de Waalse Ardennen nog veelvuldig voorkomt. De Vlaamse Ardennen zijn vanwege de vele bronbeekjes nog heel geschikt voor rivierdonderpadden.

Rivierdonderpadden (Cottus sp.) zijn kleine maar dikke vissen die maximaal 15 cm lang worden. Ze hebben een grote platte kop en 2 rugvinnen. Hun borstvinnen zijn sterk ontwikkeld soms lijkt het alsof ze hierop rondhuppelen. De reden dat ze rondhuppelen is omdat zij geen zwemblaas hebben zoals andere vissen. Dit orgaan moet ervoor zorgen dat vissen in het water zweven. Rivierdonderpadden hebben dit dus niet en zinken altijd terug naar de bodem. Vandaar de indruk dat ze huppelen en het misleidende ‘pad’ in de naam. Ze zijn s’nachts het actiefst en dan kan je ze gemakkelijk zijn rondhuppen door met een zaklamp in de beek te schijnen.

Rivierdonderpadden leven in heldere en zuurstofrijke bovenlopen van beken en rivieren. Daar leven ze van insectenlarven en andere ongewervelden. Als ze groter worden eten ze ook kleine visjes en zelfs waterslakken.

Al vroeg in het voorjaar planten ze zich voort doordat het mannetje een geschikte broedplaats zoekt of graaft onder een steen waar hij zal paren met vrouwtjes en de eitjes uitbroed. De jongen komen na 4 à 5 weken uit het ei. Zolang zal het mannetje het nest bewaken, de eieren verzorgen en ze voorzien van voldoende zuurstof.

Deze leuke visjes zijn heel gevoelig voor alle mogelijke vormen van vervuiling. Zij hebben fris, zuurstofrijk, proper en helder water nodig net als hun voedsel. Dit is de hoofdreden waarom ze het hier in Vlaanderen niet goed doen. Een 2de vereiste is voldoende grote stukken steen en hout om zich onder te schuilen en zich voort te planten. Door vervuiling waardoor slib ontstaat of door het veelvuldig schonen van beken en sloten is het lage aanbod van schuilplaatsen een probleem in beken waarvan het water een goede kwaliteit heeft. En derde probleem zijn de vele migratieknelpunten zoals watermolens en slecht geplaatste duikers waardoor populaties geïsoleerd geraken en gebieden niet ge(her)koloniseert kunnen worden. Hierdoor krijgen de kleine populaties die geen genetische uitwisseling meer hebben met andere populaties genetische problemen door inteelt.

Hoewel de populatie in de steenbergse bossen toch al vrij lang moet voorkomen zijn er nog heel wat mogelijkheden tot verbetering. Er zijn nog enkele punten waar rechtstreeks huishoudelijk afvalwater in de beek wordt geloosd. Er is veel inspoeling vanwege agrarische activiteiten. Koeien kunnen rechtstreeks in de Karnemelkbeek kakken, een brandplek van snoeiafval en grof huisvuil zorgt voor inspoeling van verbrandingsresten, pesticiden die rechtstreek en onrechtstreeks in de beek terechtkomen en vermesting van de beek door omliggende akkers en weilanden. En ook grof afval door sluikstortingen ontsiert hier en daar de beek.

Dankzij de vele bronnen van de Steenbergse bossen wordt het vervuilde water verdund waardoor er op de meeste plaatsen een matige tot heel goede waterkwaliteit heerst.

Ook zijn er nog heel wat migratieknelpunten.

Een 5cm grote beekdonderpad uit de Steenbergse bossen

Om een beter beeld te krijgen van de actuele verspreiding van deze visjes zullen we enkele malen snacht's op zoek gaan. Deze visjes zijn vooral snacht's actief en zijn dan gemakkelijk te vinden door met goede zaklamp door het water te schijnen. Zo hoeven we de beek niet te verstoren.

Mensen die zin hebben om mee te doen aan deze inventarisatie nemen best contact op met Diederik. Nu zaterdagavond doen we een eerste poging. Zie bericht activiteitenkalender.

Herfstspinnen

Hoewel het weer van de laatste dagen anders doet vermoeden is het wel degelijk herfst. En in de herfst is het je misschien al opgevallen dat er opvallend meer en grotere spinnenwebben zijn. Vaak van die hele grote en kleverige. Deze komen meestal van de wielwebspinnen.
Wielwebspinnen zijn eenvoudig te herkennen aan hun webben. Dit zijn de vlakke webben zoals we ze zouden tekenen toen we nog klein waren. De spinnen zelf zijn over het algemeen te herkennen aan hun dik achterlijf.
hieronder enkele prentjes van veel voorkomende soorten.



Herfstspin (Meta segmentata)
Momenteel zijn er heel veel herfstspinnen te zien in de steenbergse bossen




Kruisspin (Araneus diadematus)Een andere soort die heel veel te vinden is in de steenbergse bossen en ook in uw tuin. Deze 3 foto's moeten je een idee geven hoe variabel deze soort is.
Venstersectorspin (Zygiella x-notata)Een algemene soort die je vooral rond huizen en stallen vind

Rusthuisbewoners van De Vlamme halen de krant

In het Nieuwsbald van 7 en 8 mei vonden we dit krantenartikkel.

Klikken om te vergroten

Heel leuk om te zien dat we niet de enige zijn die ons bekommeren om het milieu.
Proficiat aan de bewoners en personeel van het Rusthuis!

Warme werkdag

Zaterdag 7 mei was een heel warme en mooie dag. Al toen we aankwamen vlogen de vlinders talrijk rond in het gebied en de grasmussen zorgen voor het aangepaste werkritme.

Op de werkplanning stond:
-open maaien van het wandelpad
-afbreken oude paardenstal

We wilden ook tijdens het werken van de vogels kunnen blijven genieten daarom kozen we ervoor om het pad te maaien met een zeis i.p.v. een gemotoriseerde bosmaaier. Met de zeis is het niet alleen veel stiller, het is ook veiliger, gezonder, beter voor het milieu, het verstoord de natuur niet en een geoefend man gaat even snel of zelfs sneller dan met een bosmaaier.
Wil je zelf ook leren maaien met een zeis kijk dan snel naar onze activiteitenkalender want er wordt een cursus geplant in juni in samenwerking met VELT!

Ook de stal werd afgebroken zonder hulp van machines. De stal is bijna volledig afgebroken. Enkel de vloer blijft over en het afval moet nog afgevoerd worden.

Nu de stal bijna weg is en het pad terug toegankelijk is kan er terug genoten worden van het gebiedje. Zo waren er die dag 7 dagvlindersoorten (orajetipjes, landkaartjes, kleine koolwitjes, bonte zandoogjes, atalanta's, dagpauwogen en koninginnepages) te bewonderen.


Heel veel dank aan de aanwezige helpers Davy, Terry!!!

Chris aan het werk met de zeis.

Het wandelpad is terug toegankelijk

Davy en Diederik met de gevloerde paardenstal

Tijdens de middagpauze zijn we een kijkje gaan nemen van de beek. We konden genieten van enkele heel jonge rivierdonderpadjes ( ± 1 cm groot). Dit zijn de knotsjes op de foto.

Foto's van Terry Vertono

Zaterdag 7 Mei 2011: Beheerswerken in de Steenbergse Bossen

We steken de handen uit de mouwen in het natuurgebied: afbreken van een kot, zwerfvuil ruimen, wandelpad maaien enz. De werken worden afgewisseld met duiding en gezellige rustpauzes. Voorzie je van stevige schoenen en werkhandschoenen. Wij zorgen voor drank en broodmaaltijd onder de middag.

Info: Chris Nuyens, 0495/67 96 15. Samenkomst om 10u00 aan het kappelletje langs De Vlamme, 9620 Erwetegem (Zottegem).

Een mooie paasmaandag

Op deze uiterst mooie paasmaandag heb ik nog eens een bezoekje gebracht aan het wandelpad van de Steenbergse bossen. Het is bijna helemaal dichtgegroeit, wat natuurlijk te verwachten was met het uitzonderlijk warme weer van de afgelopen weken. We moeten dus dringend afspreken met de vrijwilligers om het wandelpad opnieuw toegankelijk te maken. Hopelijk lukt dit voor de werkdag van 7 mei.
Tot mijn grote vreugde waren er nu wel enkele grasmussen hun territorium aan het verdedigen. Je kan ze bewonderen op de ruigere stukken langs de Vlamme.
De oude paardenweide is nu een schitterend bloementapijt. Duizenden en duizenden boterbloemen staan er in bloei. Tussenin staan er nog enkele pinksterbloemen. Met zo’n stralende zon kan dat niet anders dan schitterend zijn voor vlinders. Ik zag alvast een mooie reeks: dagpauwoog, klein en groot koolwitje, oranjetipje, kleine vuurvlinder, boomblauwtje en landkaartje.
Langs de beek staat er nu paarse schubwortel in bloei.

Dit plekje is al zeer mooi geworden, hopelijk genieten jullie mee!

Chris

Paarse schubwortel langs de beek

De grens tussen de oude paardenweide en het al meer verboste gedeelte is nog goed te zien

Vanaf de beek gezien is de oude paardeweide een grote gele zee

Foto's van Chris Nuyens

Levendbarende hagedis in de Steenbergse bossen.

Tijdens de werken aan het wandelpad ter hoogte van de Vlamme werd door een van onze vrijwilligers een “Salamander” waargenomen zonnend op een stuk hout. Al snel bleek het om een levendbarende hagedis(Zootoca vivipara) te gaan.

Uit getuigenissen blijkt dat hagedissen vroeger een algemeen verschijnsel waren rond de Steenbergse bossen. Ze zaten toen heel vaak in de tuinen en lang de paden en wegen. Vandaag zijn ze veel zeldzamer in onze contreien.

Levendbarende hagedissen hebben de grootste dichtheden in vochtige heide of heide met vennen (zoals in de Kempen). In de Vlaamse Ardennen vind men ze in lijnvormige landschapselementen zoals bosranden, wegen en in bossen, wegbermen, spoorwegtaluds, dijken, hagen, houtwallen en holle wegen. Deze hagedissen hebben een hoge structuurvariatie nodig. Zij moeten kunnen zonnen om zich op te warmen, ze hebben schuilplaatsen nodig om snel weg te kunnen duiken voor predatoren en voor geschikte overwinteringsplaatsen. Ook zorgt een hoge variatie in structuur voor hun voedsel voorziening. Ze eten voornamelijk vliegen en spinnen.
Zoals de naam reeds doet vermoeden brengen zij hun jongen levend op de wereld. De eieren worden in de buik meegedragen door het vrouwtje. De paring vind plaats in april en de jongen worden in de zomer geworpen. De draagtijd hangt af van de buitentemperatuur. Levendbarende hagedissen hebben maar 1 worp per jaar.
Levendbarende hagedis is een gevoelige soort. Bedreigingen zijn onder andere honden en katten, fazanten, verstoring door recreatie, ontwatering en versnippering van geschikte habitatten.

De uitgevoerde beheerswerken aan de Vlamme zijn positief voor de Levendbarende hagedis. Er zijn extra zonneplekjes, takkenhopen om te schuilen en te zonnen, het pad zorgt voor extra variatie. Doordat de aanwezige populieren worden verwijdert krijgen inheemse bomen en struiken kansen wat het voedsel aanbod ten goede komt. Hopelijk kunnen we binnenkort een positieve trend waarnemen!

Een levendbarende hagedis uit Zonhoven

Feestelijke opening steenbergse bossen

Zaterdag 19 Maart was het eindelijk zover!

Op een super zonnige dag en 11 maanden na de opstart kon het eerste stuk wandelpad voor het eerst bewandelt worden. Het nieuwe natuurgebied werd ingeleid door Vincent de voorzitten van natuurpunt zwalmvallei.

Daarna waren er 2 verschillende wandelingen door het nieuwe gebied. Er werd uitleg gegeven over de uitgevoerde en uit te voeren beheer. De rivierdonderpad, het paradepaartje van het gebied, kon worden bewondert. En de eerste bloemen toonden een tipje van de sluier van de prachtige voorjaarsflora in het gebied.

Na de wandeling was er een kleine receptie. Met een hapje en een drankje werd er nog nagekeuveld over het gebied en zijn mooie omgeving.

Er waren ± 50 mensen aanwezig! Dank aan de aanwezigen en zij die hebben geholpen!!

Foto's van Jan Francois

De opening kon ook rekenen veel media aandacht. Hieronder vind je links van de verschillende media.

http://www.tvoost.be/nl/2011-03-20/nieuws-op-zondag-20-03-2011/

http://www.regiozottegem.be/index.php/201103198078/Zottegem/Wandelen-in-Steenbergse-Bossen.html

http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=AL37Q9LO

http://www.bloggen.be/ronnydecoster/archief.php?ID=1124008 (doorscrollen tot je op de juiste foto komt.)

Steenbergse bossen heeft een eigen blogpagina

Dag Allemaal,

Vanaf nu heeft het nieuwe Natuurgebied de Steenbergse bossen ook een blogpagina.

Deze pagina zal u op de hoogte houden van allerlei nieuwtjes. Zo zullen hier foto's en verslagen van activiteiten te vinden zijn, net als leuke waarnemingen, verslagen van inventarisaties en projecten,...

Ook is er een pagina waar de komende activiteiten worden aangekondigd. (Links bovenaan naast 'startpagina')

Dus regelmatig bezoeken is de boodschap!